^a Geograficzna dlugosc (w stopniach); ^b w pewnych krajach strefa czasowa zima jest inna niz latem (czas letni); na pólkuli pólnocnej wprowadzenie czasu letniego oznacza przesuniecie strefy czasowej na wschód; ^c przyklad: zima róznica czasu miedzy Jakuckiem a Warszawa wynosi 8 h (jesli w Warszawie jest 13⁰⁰, to w Jakucku juz 21⁰⁰ ), a latem 7 h; róznica miedzy Warszawa a Chicago wynosi zima i latem 7 h (jesli w Warszawie jest 13⁰⁰, to w Chicago dopiero 6⁰⁰).

Mimo, ze w dzisiejszych czasach noszenie zegarka dla wielu stalo sie zbedne (aktualna godzine mozemy sprawdzic na co najmniej kilku urzadzeniach mobilnych), to branza zegarkowa ma sie dobrze, a to swiadczy o tym, ze zegarek od dawna nie jest juz wylacznie przedmiotem wskazujacym czas, a stal sie waznym elementem wizerunku. To dodatek, który z jednej strony jest dyskretny, poniewaz chowa sie pod rekaw lub mankiet, a z drugiej strony gdy tylko wysunie sie spod mankietu, to od razu przyciaga uwage, cieszy oko i wysyla sygnal do otoczenia. Parafrazujac popularne powiedzenie mozna napisac „Pokaz mi swój zegarek, a powiem ci kim jestes”. Zegarek pokazuje status materialny wlasciciela, jego gust i styl zycia, dlatego warto zadbac o to, by byl spójny z innymi elementami budujacymi wizerunek. To tak jak z okularami o których pisalem jakis czas temu – odpowiednio dobrane moga byc „kropka nad i” meskiego wizerunku, a zle dobrane, niepotrzebnie i zbyt mocno beda przyciagac uwage.

Czy zatem istnieja jakies sztywne zasady dotyczace doboru zegarków, a jesli tak, to czy poddawac sie im? Moim zdaniem nie, poniewaz zegarki sa zbyt pieknym dodatkiem by zamykac je w sztywnych ramach mówiacych o tym z czym dany zegarek moze byc noszony do danego stroju, ale mimo wszystko pokusze sie o przedstawienie pewnych sugestii.

OGÓLNY PODZIAL ZEGARKÓW

W modzie meskiej juz od wielu lat zacieraja sie wyrazne granice pomiedzy stylem casualowym, a eleganckim, zanikaja sztywne i konserwatywne reguly i podobnie jest z zegarkami. Modele, które jeszcze kilkadziesiat lat temu byly zegarkami uzytkowymi noszonymi wylacznie przez okreslone grupy pasjonatów (piloci, nurkowie, sportowcy), dzisiaj sa noszone do garnituru i nikogo to nie dziwi. Zupelnie jak sneakersy noszone z marynarka, niemniej jednak nadal istnieje nieoficjalny podzial zegarków w zaleznosci od ich designu i ja przedstawie ten najprostszy i najczesciej spotykany.

FORMALNE/KIESZONKOWE – w dzisiejszych czasach uzywane sporadycznie, ale warto pamietac, ze to wlasnie zegarki kieszonkowe sa najbardziej eleganckie i kiedys byly bardzo popularne. To od nich zaczela sie historia zegarków w malym formacie. Z kolei od ich ksztaltu wzielo sie okreslenie „cebula”, które we wspólczesnych czasach blednie uzywane jest równiez w odniesieniu do zegarków narecznych.

Wsród zegarków kieszonkowych istnieja dwa podstawowe modele: lepinka i sawonetka. Lepinka swoja nazwe wziela od nazwiska francuskiego zegarmistrza i jej cecha charakterystyczna jest koronka skierowana pionowo w góre i umieszczona na godzinie dwunastej. Sawonetka przypomina male mydelko i stad nazwa zaczerpnieta z francuskiego slowa savonette. Cecha charakterystyczna tego modelu jest koronka na godzinie trzeciej i metalowa klapka która chroni szklo.

KLASYCZNE/GARNITUROWE – charakteryzuje sie prostym i minimalistycznym designem. Cyferblat jest bardzo czytelny, pozbawiony zbednych elementów graficznych (np. punkty luminescencyjne, duze cyfry) i funkcji typu chronograf. Na ogól maja koperte w kolorze srebrnym (czesto polerowana na wysoki polysk) lub zlotym (klasyczny odcien lub popularne w ostatnich latach rózowe zloto) o wymiarach 35-40 mm. Sa dosc cienkie, by zmiescic sie pod mankietem koszuli. Tarcza zazwyczaj jest w kolorze bialym, ecru lub srebrnym. Pasek wykonany jest z naturalnej skóry. Zegarki klasyczne nie wymagaja wysokiej wodoszczelnosci. Najbardziej cenione sa modele mechaniczne (nakrecane).

Klasyczne zegarki o prostym designie sa bardzo uniwersalne i oczywiscie nie nalezy ich przypisywac wylacznie do garniturów. Z powodzeniem mozna je nosic takze do mniej formalnych ubiorów. To tak jak z klasycznymi pólbutami (np. brazowe wiedenki) – pasuja zarówno do garnituru, ale tez do welnianej marynarki z dzinsami. Formalnosc takich zegarków mozna dodatkowo obnizac podmieniajac pasek (np. czarny zamieniajac na brazowy lub brazowy na nylonowy). To odpowiednia kategoria zegarków dla osób ceniacych mode ponadczasowa, ale nie tylko te garniturowa.

CODZIENNE – wspólczesnie jest to najszersza i najpopularniejsza kategoria zegarków. Mozna je uznac za najbardziej uniwersalne, gdyz sa rozwiazaniem posrednim pomiedzy zegarkami klasycznymi, a sportowymi. Zazwyczaj sa wieksze i grubsze od zegarków garniturowych. Sama koperta i tarcza ma wiecej elementów (dodatkowe podzialki i przyciski, elementy luminescencyjne, wieksze wskazówki, kontrastowe kolory) i funkcji (np. chronograf, budzik, wieczny kalendarz. Mocowanie do nadgarstka nie ogranicza sie juz do paska skórzanego, moze to byc takze metalowa bransoleta, paski z nylonu (tzw. NATO strap) i gumy. Do kategorii zegarków codziennych mozna zaliczyc m.in. chronografy, nurki i piloty.

Zegarki codzienne mozna nosic do mniej formalnych garniturów i zestawów póleleganckich, a nawet casualowych. Jesli ktos moze sobie pozwolic tylko na jeden zegarek, a jego styl ubierania jest bardzo róznorodny (od casualu az po roboczy garnitur), to taki model bedzie dobrym wyborem. W takiej sytuacji warto wybrac model ze srebrna koperta (pasuje do wiekszosci ubran), jasna tarcza i zakupic dodatkowy pasek w innym kolorze, który mozna podmieniac w zaleznosci od ubioru.

SPORTOWE – sa duze, maja nowoczesny design i odwazniejsze kolory. Ze wzgledu na bardziej ekstremalne warunki w jakich moga byc uzywane, wykonane sa z materialów o wiekszej wytrzymalosci i lekkosci (najczesciej stal szlachetna, karbon, tytan, tworzywa sztuczne). Najczesciej wyposazone sa w paski z gumy, kauczuku, poliuretanu. Zegarki sportowe maja czesto systemy wstrzasoodporne i wyzsza wodoszczelnosc – powyzej 10 atmosfer. Posiadaja wiele funkcji przydatnych podczas uprawiania sportów i turystyki (stoper, wysokosciomierz, krokomierz, barometr i wiele innych). Z kategorii zegarków sportowych wywodza sie m.in. nurki, które od wielu lat z powodzeniem noszone sa takze jako zegarki codzienne. Wiecej o tym zegarku przeczytacie w tekscie „Nurek ? ulubiony zegarek Jamesa Bonda”.

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Zegarki z tego kraju, w obydwu grupach rodzajowych sa zdecydowanie drozsze w stosunku zegarków innych producentów. Wsród producentów zegarków mechanicznych, porównywalny do najznamienitszych producentów szwajcarskich poziom cenowy ma zaledwie kilka firm niemieckich.

ZEGAREK A POZOSTALA BIZUTERIA

Zasada o której warto pamietac mówi, ze kolor koperty zegarka powinien byc zblizony do pozostalych metalowych elementów stroju. Sa to przede wszystkim spinki mankietowe, spinka do krawata, klamra paska. Nie bierzemy tutaj pod uwage obraczki, gdyz jak wiadomo ona jest tylko jedna i trudno byloby podmieniac ja wraz z zegarkiem. Oczywiscie ta koordynacja kolorystyczna dotyczy strojów eleganckich. W przypadku mody codziennej nie ma sensu przejmowac sie takimi drobiazgami.

Koperty wspólczesnych zegarków najczesciej maja kolor srebrny, ale nie mozna zapominac o kolorze zlotym, który ma wielu zwolenników, szczególnie wsród sympatyków klasycznych modeli. Partner dzisiejszego wpisu, marka Tissot ma w swoich kolekcjach wiele modeli z koperta w tym kolorze. Warto zaznaczyc, ze nie ma podzialu, który mówilby, ze srebrna koperta jest bardziej elegancka niz zlota i na odwrót. To kwestia gustu, choc moim zdaniem kolor srebrny jest bardziej uniwersalny.

PASEK ZEGARKA

Przy strojach klasycznych eleganckich, kolor skórzanego paska zegarkowego powinien byc zblizony do pozostalych elementów skórzanych takich jak: buty, pasek, teczka/aktówka. Jesli bransoleta jest metalowa, to stosujemy podobna zasade jak z koperta zegarka – dobieramy ja do metalowych detali.

ROZMIAR ZEGARKA

Poza wyborem stylu i marki, nalezy zwrócic uwage na wielkosc zegarka. Wiekszosc marek ma w ofercie modele o róznej wielkosci kopert. Powinna byc ona dostosowana do wielkosci reki, a dokladniej fragmentu przedramienia. Jesli reka w tym miejscu jest szczupla , to zegarek powinien miec mniejsza koperte (do 35-40 mm). Dla mezczyzn z masywnym przedramieniem lepsze beda zegarki o wiekszej kopercie (powyzej 40 mm).

CZY ISTNIEJE UNIWERSALNY ZEGAREK?

To pytanie czesto pojawia sie w mailach od was. Moim zdaniem nie ma czegos takiego jak uniwersalny zegarek pasujacy do wszystkiego, tak samo jak nie ma uniwersalnych butów pasujacych do wszystkiego, natomiast jesli ograniczymy sie do wybranego stylu ubierania, to oczywiscie mozna wskazac modele, które prawdopodobnie beda uniwersalne dla danej osoby. Jesli ktos na co dzien chodzi w garniturach to dla niego uniwersalnym zegarkiem bedzie minimalistyczny garniturowiec, który po zamianie paska na mniej elegancki bedzie sie nadawal równiez do ubiorów póleleganckich. Najlepszym rozwiazaniem bedzie posiadanie co najmniej dwóch zegarków o róznym stylu, dodatkowo mozna zaopatrzyc sie w wymienne paski, które moga zmieniac oblicze i zastosowanie tego samego zegarka.

JAK DOPASOWAC ZEGAREK DO UBIORU?

Powyzej przeczytaliscie kilka ogólnych zasad, a teraz chcialbym pokazac kilka przykladów obrazujacych w jaki sposób mozna dobierac zegarek w zaleznosci od stylu ubierania. Nie traktujecie tego jak reguly, lecz sugestie. Zegarki sa zbyt pieknym dodatkiem by zamykac je a ramach sztywnych zasad. Na grafikach wykorzystalem czasomierze marki Tissot, która jest jednym z liderów na rynku tradycyjnych zegarków szwajcarskich. Firma ta od ponad 160 lat dostarcza swoim klientom szeroka oferte zegarków od kieszonkowych, zlotych, przez sportowe i casual?owe az po zaawansowane technologicznie zegarki analogowo-cyfrowe ze szklem dotykowym.

STRÓJ FORMALNY – FRAK I ZAKIET

Frak i zakiet to najbardziej formalne stroje meskie. Pierwszy jest oczywiscie strojem wieczorowym, a drugi dziennym. Do fraka odpowiednim wyborem bedzie zegarek kieszonkowy typu sawonetka, a do zakietu jeden i drugi.

STRÓJ FORMALNY – SMOKING I GARNITURY WIECZOROWE

Co prawda James Bond do smokingu nosil srebrnego nurka na metalowej bransolecie, ale najlepszym wyborem bedzie maksymalnie klasyczny garniturowiec na czarnym skórzanym pasku. Co prawda w dzisiejszych czasach wydaje sie, ze do czarnego stroju koperta powinna miec kolor srebrny, ale kiedys z powodzeniem zakladano takze zlote zegarki, wiec nie jest to bledem.

STRÓJ ELEGANCKI – GARNITUR CODZIENNY

O klasycznych garniturowcach pisalem juz kilka akapitów wczesniej, ale tylko przypomne, ze przy eleganckich strojach warto zastosowac zasade „im mniej, tym lepiej”, a wiec zegarek powinien byc dyskretny, elegancki i o prostym designie. Do garniturów codziennych z powodzeniem mozna zalozyc równiez cienkie i stonowane chronografy oraz inne modele o podobnej stylistyce.

Nalezy tez pamietac o tym, ze zegarek powinien byc dopasowany nie tylko do stroju, ale takze do wlasciciela i jego stylu zycia. Nietrudno sobie wyobrazic dyrektora kreatywnego duzej firmy, pasjonata sportów ekstremalnych w garniturze i z duzym sportowym zegarkiem na reku, ale taki sam zegarek na reku prezesa firmy bedzie juz raczej faux pas.

STRÓJ ELEGANCKI – GARNITUR SPORTOWY

Mimo, ze nadal jest to garnitur, to w przypadku modeli mniej formalnych (np. garnitury flanelowe, w krate, w prazek), mozna sobie pozwolic na wiecej swobody w wyborze zegarka niz mialo to miejsce przy garniturach wieczorowych i klasycznych. Poza klasycznym garniturowcem beda tu pasowac wszelkiego rodzaju zegarki codzienne: chronografy, nurki a nawet piloty.

STRÓJ PÓLELEGANCKI – SMART CASUAL

Tutaj wybór jest duzy jak przy garniturach sportowych. Bedzie pasowac wiele modeli zegarków.

STRÓJ CASUAL

Zegarki do stroju casualowego moga byc wieksze, grubsze, z odwazniejszymi kolorami na tarczy, na pasku, na wskazówkach. Sprawdza sie takze klasyczne garniturowce z mniej formalnymi paskami – np. nylonowe.

CZY ZEGAREK DOBIERAC DO PENSJI?

Ten caly poradnik dotyczyl wyboru zegarka w oparciu o cechy wizualne (takie bylo zalozenie tego wpisu), ale chcialbym jeszcze na zakonczenie wspomniec o popularnej zasadzie dotyczacej wyboru zegarka w oparciu o jego wartosc. W poradnikach zakupowych dotyczacych zegarków czesto mozna sie spotkac ze zlota regula jubilerów, która mówi o tym, ze kupujac nowy zegarek powinno sie przeznaczyc na niego równowartosc miesiecznej pensji. Pozornie wydaje sie, ze jest to rozsadna zasada dla przedmiotów, które beda sluzyc co najmniej kilkanascie lat, jednak moim zdaniem nie nalezy jej bezwzglednie przestrzegac, a juz na pewno nie traktowac nadrzednie. Kazdy z nas ma rózne priorytety zakupowe i nie ma sensu stawiac sobie takich kryteriów. Pasjonaci zegarków potrafia wydawac na swoje czasomierze równowartosc kilkunastu pensji, z kolei osoby które niespecjalnie sie tym tematem fascynuja, kupuja budzetowe propozycje tanszych marek lub nie nosza zegarka wcale i nie czuja sie z tego powodu gorsze. Niech wybór budzetu przeznaczonego na zakup zegarka pozostanie sprawa indywidualna.

Przy zakupie nowego zegarka kazdy z nas moze kierowac sie innymi wzgledami. Czerpiac z doswiadczenia zawodowego zegarmistrza oraz sprzedawcy twierdze, ze najwazniejsze, bysmy jeszcze przed wyborem wzoru czy firmy – producenta zegarka, udzielili sobie odpowiedzi, czy chcemy nabyc zegarek mechaniczny czy elektroniczny.

Okazuje sie, ze jest wiele wzgledów przemawiajacych za kazdym tych z rodzajów zegarków, a ponizszy tekst jest próba ich wyliczenia i usystematyzowania.

Aby dokonac pelnego porównania pomiedzy zegarkami mechanicznymi i elektronicznymi nalezy, obok walorów uzytkowych wyszczególnionych w dalszej czesci wywodu, zauwazyc nastepujace zaleznosci:

Mezczyzni, kobiety a zegarek

Zdecydowana wiekszosc zegarków mechanicznych, to zegarki meskie. Firmy szczycace sie najwyzsza jakoscia, prestizem i wieloma nowatorskimi osiagnieciami w dziedzinie mechaniki zegarkowej, i to osiagnieciami zarówno dla zegarków meskich jak i damskich nawet w „kompletach zegarków” (zegarek damski i meski jednego wzoru) czesto oferuja zegarek meski mechaniczny, i damski elektroniczny.

Tego typu podzial jest wynikiem zauwazalnych, róznych preferencji zwiazanych z plcia uzytkownika. Kobiety zwykle wieksza uwage przywiazuja do elementów estetycznych zewnetrznych czasomierza (koperta, bransoleta, tarcza) zarówno pod katem wzorniczym jak i kolorystycznym. Równoczesnie bardzo wazne, dla tej grupy uzytkowników sa walory funkcjonalne, a w tych zegarki elektroniczne zdecydowanie góruja.

Mezczyzni, obok walorów estetycznych, uwzgledniajac mozliwosci funkcjonalne duza wage przywiazuja takze do strony technicznej. Mechanizm zegarka mechanicznego w stosunku do zegarka elektronicznego jest arcydzielem mechaniki. Do tego mozliwe jest podziwianie jego dzialania, poprzez sluchanie „chodu zegarka”, czy ogladanie szczególów technicznych oraz sposobu funkcjonowania przez, czesto stosowany, transparentny dekiel koperty. Tego typu wlasnosci i mozliwosci zdecydowanie bardziej dzialaja na mezczyzn niz kobiety.

„Dusza” zegarka

Przyjelo sie twierdzenie, ze zegarek mechaniczny, w odróznieniu od elektronicznego posiada „dusze”.

Jesli dowodem na istnienie duszy zegarka sa:

- rózny, w zaleznosci od rodzaju i stanu technicznego „glos” zegarka.
- latwy i bezposredni wplyw uzytkownika na mozliwosc dzialania zegarka (np. zatrzymanie przy braku nakrecenia czasomierza)
- duzy wplyw zaklócen zewnetrznych na dzialanie zegarka, co z jednej strony wymaga troski uzytkownika o zegarek, a z drugiej czesto powoduje awarie zegarka w przypadku nieszczesliwych zdarzen zwiazanych z uzytkownikiem.
- okres czasu jaki poswiecily konkretne osoby na zaprojektowanie, wyprodukowanie, zlozenie i doregulowanie konkretnego mechanizmu i gotowego zegarka.
- mozliwe i zrozumiale okreslenie powodu kazdej niesprawnosci zegarka mechanicznego, w odróznieniu od enigmatycznego stwierdzenia „uszkodzona elektronika zegarka” , to tylko zegarek mechaniczny posiada „dusze” i w tym aspekcie jest niedoscigniony. Sam jestem zegarmistrzem i naprawiajac zegarki, wielokrotnie rozbieralem mechanizm zegarka mechanicznego do najmniejszych elementów skladowych. Abstrahujac od sensownosci rozwazan o obecnosci, czy miejscu obecnosci „duszy” zegarka, moment w którym mechanizm po naprawie rozpoczyna swoje samodzielne „zycie” jest chwila szczególna, tym znaczniejsza, im wieksze bylo zniszczenie mechanizmu i trudnosc naprawy.

Prestiz czasomierza

Przez wiele dziesiatek lat opinia uzytkowników uksztaltowala rózna pozycje zegarka w zaleznosci, miedzy innymi, od producenta czasomierza. Tak wiec, dowolny (nawet ten najtanszy) zegarek firmy wysoko notowanej jest bardziej prestizowy niz najlepszy zegarek „popularnego” producenta. Oczywiscie, ten najtanszy jest zdecydowanie drozszy od najlepszego z oferty popularnych producentów. Waznym elementem jest takze material z którego wykonana jest koperta (obudowa zegarka). W grupie zegarków drogich i bardzo drogich króluja metale szlachetne (róznokolorowe rodzaje zlota, platyna), ale cenionym materialem jest takze stal. Czesto dla zegarków damskich i waskiej grupy meskich, dodatkowym elementem prestizowym i kosztowym jest dekorowanie koperty zegarka kamieniami szlachetnymi. W takim przypadku wartosc wyrobu wzrasta co najmniej proporcjonalnie do wartosci dekoracji.

Rozwazajac gamme zegarków dowolnego producenta o wysokim prestizu zauwazymy, ze przy porównywalnym sposobie wykonania elementów zewnetrznych, drozsze a nawet zdecydowanie drozsze (i bardziej prestizowe) sa zegarki mechaniczne. Szpic w tej klasyfikacji zajmuja zegarki mechaniczne o nietypowej konstrukcji oraz zegarki posiadajace dodatkowe funkcje – tak zwane komplikacje.

W nawiazaniu do wyzej przedstawionych rozwazan nalezy zauwazyc takze, ze praktycznie tylko meskie zegarki wyposazone sa w dodatkowe komplikacje.

Nieprzypadkowo wiec, sa firmy, które w swoich sloganach reklamowych podkreslaja, ze w ofercie firmy byly, sa i beda tylko zegarki mechaniczne. Osobiscie uwazam, ze takie podejscie jest ignorowaniem postepu technicznego oraz tych uzytkowników, którzy ze wzgledu na funkcjonalna strone zegarka decyduja sie na wybór zegarka elektronicznego.

Wracajac do okreslenia prestizu konkretnego czasomierze musimy choc odrobine ograniczyc zakres zainteresowania eliminujac te zegarki, których wartosc lezy w innej niz sam model przyczynie.

Sa to: zegarki o znaczeniu historycznym (stare), powiazane silnymi wiezami uczuciowymi (zegarki konkretnych osób czy zwiazane z konkretnymi zdarzeniami) oraz zegarki o limitowanych, malych ilosciach wyprodukowanych sztuk (kolekcjonerskie). Wartosc takich zegarków moze byc mierzona tylko w drodze aukcji czy licytacji i moze sie ona znacznie zmieniac w przeciagu krótkiego okresu czasu.
Podsumowujac powyzsze wywody i skupiajac sie na produktach nowych, mozne powiedziec, ze o prestizu i wartosci zegarka w najwiekszym stopniu decyduja: producent, rozwiazania konstrukcyjne mechanizmu zegarka, rodzaj materialu z którego wykonana jest koperta zegarka oraz uzyte dekoracyjne kamienie szlachetne.

Jedynym praktycznym sprawdzianem oraz weryfikacja pozycji producenta i ceny zegarków sa konsumenci, którzy na biezaco decyduja o mozliwosci sprzedazy wiekszej ilosci produktów w okreslonej cenie poprzez decyzje o zakupie konkretnych wyrobów. Taka weryfikacja odbywa sie dla kazdego wyrobu i kazdego producenta, niezaleznie od grupy cenowej jego produktów.

Ponadczasowa wartosc zegarka

Kupujac zegarek nie musimy i zwykle nie myslimy o ewentualnej mozliwosci jego sprzedazy w przyszlosci. Rozwazanie takie nalezy jednak przeprowadzic w naszym przypadku, gdy próbujemy przyblizac pojecie wartosci zegarka w dluzszym okresie czasu.

Prawda jest, ze w liczacym sie drugim obiegu (powazne aukcje i licytacje) miejsce znajduja praktycznie tylko i wylacznie zegarki mechaniczne. Mozna oczywiscie spekulowac iz tego typu zaleznosc wynika przede wszystkim z krótkiego czasu obecnosci na rynku zegarków elektronicznych w stosunku do mechanicznych. Teze taka obala jednak fakt, ze takze posród wyrobów wyprodukowanych w ostatnich dekadach ubieglego i poczatkach obecnego wieku, w obiegu wtórnym mozemy mówic tylko o zegarkach mechanicznych. Dowodem dla takiego stwierdzenia sa katalogi i wyniki kazdej z aukcji zegarków.

Klasyka, tradycja i kunszt tworzenia a rodzaj czasomierza

Nie tylko w dziedzinie zegarków zauwazamy nostalgiczny powrót do klasyki i przeszlosci. Poczatkiem dla zegarka narecznego jest zegarek mechaniczny, do takiego wiec zegarka wracamy. Wobec wszechobecnych, bardzo dokladnych elektronicznych mierników czasu, uzytkowanie zegarka mechanicznego jest swego rodzaju protestem przeciwko pogoni za nowoczesnoscia i zewszad otaczajaca nas elektronika. Dzis nie dziwia nas mozliwosci informatyki i urzadzen elektronicznych, ale kunszt tworzenia, sposób dzialania i róznorodnosc funkcji zrealizowanych na drodze mechanicznej napawa nas zachwytem. Mozna z duzym przyblizeniem powiedziec ze, uzytkowanie zegarka mechanicznego podobne jest do poslugiwania sie stara, mechaniczna pompa wodna czy lampa naftowa w ciszy domowego ogrodu. Wybór taki, w okreslonych warunkach (podobnie jak pompy czy lampy naftowej) jest uzasadniony, a nawet konieczny dla utrzymania nastroju i dobrego samopoczucia uzytkownika.

Kraj pochodzenia i ceny zegarków

Szwajcaria – kraj uznany za kolebke calego przemyslu zegarkowego jest liderem (pod katem wartosci) produkcji zegarków mechanicznych jak i elektronicznych.

Do tego praktycznie brak jest konkurencji dla zegarków Helwetów w srednim i niskim przedziale cenowym, gdyz ceny zegarków mechanicznych innych producentów sa zdecydowanie nizsze nawet od najtanszych szwajcarskich. Wsród zegarków elektronicznych Szwajcarzy sa bezkonkurencyjni w najwyzszej klasie cenowej. Kilku producentów japonskich i niemieckich ma ceny porównywalne do cen srednich i tanszych produktów szwajcarskich. Pozostale firmy, podobnie jak dla zegarków mechanicznych produkuja wyroby w duzo nizszej klasie cenowej. Nalezy takze zauwazyc, ze srednie ceny szwajcarskich zegarków mechanicznych sa dziesieciokrotnie wyzsze od cen zegarków elektronicznych, a w roku 2001 (po raz pierwszy od czasy kryzysu szwajcarskiego przemyslu zegarkowego) wartosc wyprodukowanych zegarków mechanicznych choc nieznacznie, ale przewyzszyla wartosc produkcji zegarków elektronicznych. Takie proporcje oznaczaja równoczesnie, ze ilosc wyprodukowanych w Szwajcarii zegarków elektronicznych jest dziesieciokrotnie wieksza od ilosci wyprodukowanych zegarków mechanicznych.

Zegarek jako wytwór techniki i przyrzad uzytkowy

Jezeli wyobrazimy sobie dwa identycznie wygladajace zegarki o jednakowych parametrach jakosciowych obudowy, do tego jeden z nich jest mechaniczny a drugi elektroniczny analogowy to okazuje sie ze:

mechaniczny jest drozszy

--- ilosc czesci jest nieporównywalnie wieksza.
--- dokladnosc wykonania bardzo wielu czesci skladowych wplywa bezposrednio na mozliwosc i dokladnosc dzialania zegarka – wymagania dokladnosciowe powoduja kosztowniejsze technologie wykonania calego pakietu czesci.
--- wyzsze sa koszty montazu i kontroli jakosci, co wynika z ilosci i dokladnosci wspólpracy poszczególnych czesci.

elektroniczny jest zdecydowanie dokladniejszy

--- w standardowym zegarku elektronicznym tolerancja dokladnosci chodu wynosi +/- 15 sek. na miesiac (+/- 0,5 sek. na dobe).

O dokladnosci zegarka elektronicznego decyduje tylko i wylacznie rezonator kwarcowy, a najwiekszy wplyw na jego prawidlowa prace maja temperatura pracy oraz proces „starzenia sie”. Dzieki odpowiedniemu ksztaltowi rezonatora, wplyw zmiany dokladnosci ze wzgledu na zmiane temperatury mozna zminimalizowac. Zmiany wlasnosci rezonatora, pod katem dokladnosci dzialania, w wyniku „starzenia sie”, dzieki nowoczesnym technologiom wytwarzania, zostaly praktycznie wyeliminowane. Dzis mozemy, z duza doza prawdopodobienstwa zalozyc, ze identyczne tolerancje maja zegarki „z pod igly” jak i te przez wiele lat uzytkowane egzemplarze.

- do tego – granice tolerancji mozna osiagnac tylko przy ekstremalnych warunkach temperaturowych (w lodówce, w tropiku)
- do tego – zegarek elektroniczny z kompensacja temperaturowa (2 rezonatory kwarcowe) osiaga niedokladnosc wyzsza (rzedu pojedynczych sekund na rok)
- do tego – zegarek elektroniczny sterowany sygnalem radiowym (z zegara wzorcowego) osiaga niedokladnosc rzedu +/- 1 sek. na 1 milion lat.
- dokladnosc dzialania zegarka mechanicznego zalezy od klasy wykonania. Te z najwyzszej pólki jakosciowej i cenowej (np. posiadajace klase chronometru) maja srednia dopuszczalna odchylke dobowa w granicach pojedynczych sekund na dobe
- do tego – rzeczywista dokladnosc dzialania zalezy od wielu praktycznie niemierzalnych czynników (zaleznych od wlasciciela zegarka), a mala niedokladnosc (w dalszym ciagu rzedu sekund na dobe) mozliwa jest do osiagniecia przy regulacji przeprowadzanej indywidualnie dla kazdego uzytkownika zegarka (zakladajac, ze wlasciciel zachowuje sie w sposób „powtarzalny”).
- do tego – katalogowa tolerancja dokladnosci dotyczy zegarków nowych. W trakcie uzytkowania nastepuje zuzycie elementów wplywajacych na dokladnosc zegarka oraz zmiana wlasnosci substancji smarujacych. Konserwacja zapewnia wymiane substancji smarujacej i tylko czesci zuzytych elementów. W trakcie dluzszego uzytkowania zegarka dokladnosc zdecydowanie zmniejsza sie w stosunku do katalogowej.

mechaniczny jest grubszy

--- Mozna w przyblizeniu powiedziec, ze w zegarku mechanicznym elementem dodatkowym w stosunku do zegarka elektronicznego jest zespól naciagu, a elementami zdecydowanie róznymi sa naped zegarka (sprezyna a bateria) oraz wzorzec czestotliwosci (balans a kwarc). Biorac pod uwage wielkosc naprezen i nacisków powstajacych w zespolach naciagu i napedu mechanizmu, konstrukcja tych elementów mechanizmu wymaga zastosowania grubszych, masywniejszych plyt lozyskowych. Rezonator kwarcowy, to malenka, hermetycznie zamknieta „puszka” przylutowana dwoma wyprowadzeniami do plytki ukladu elektronicznego, a zespól oscylatora balansowego jako niezbedne wymaga: precyzyjnie pozycjonowanego „duzego” zespolu balansu, lozyskowania wstrzasoodpornego i bardzo delikatnych elementów regulacyjnych.

--- Jesli do tego zegarek mechaniczny wyposazony jest w automatyczny naciag, zawsze zbudowanyna bazie poruszajacej sie (pod wplywem zmiany pozycji zegarka) masy bezwladnosciowej, tak zwanego wahnika, to sam wahnik oraz jego sposób mocowania wymusza wiecej przestrzeni i grubsze elementy konstrukcyjne mechanizmu.

        Oczywiscie w rozwiazaniach specjalnych mozna uzyskac mala grubosc zegarków mechanicznych, ale to samo, bez wiekszego wysilku konstrukcyjnego mozna zrealizowac w zegarkach elektronicznych.

elektroniczny sie nie zuzywa

--- w zegarku elektronicznym zapas energii zgromadzony jest w baterii.

--- Energia jest dostarczana w sposób ciagly (stale napiecie zasilania) do czesci elektronicznej, a dalej impulsowo „w malych paczkach energii” poprzez silnik skokowy do czesci mechanicznej. Elektronika zegarka konsumuje prad potrzebny do podtrzymania drgan rezonatora kwarcowego i pracy ukladu scalonego. W czesci mechanicznej „jedna paczka energii” potrzebna jest tylko do wymuszenia wykonania pojedynczego skoku przekladni zliczajacej i przekladni wskazan. Ciagle zasilanie czesci elektronicznej wymaga bardzo, bardzo malej ilosci energii, a impulsowe czesci mechanicznej zmniejsza zapotrzebowanie w tej czesci do minimum. Bateria jest elementem wymiennym. Zuzycie czesci elektronicznej praktycznie nie zalezy od czasu eksploatacji zegarka, a zuzycie czesci mechanicznej, dzieki „porcjowaniu energii” jest ograniczone do minimum i finalnie niezauwazalne.

        w zegarku mechanicznym zapas energii zmagazynowany jest w postaci energii potencjalnej zwinietej sprezyny napedowej. Jej wartosc w chwili pelnego nakrecenia musi zapewnic prawidlowy chód zegarka (podtrzymywanie drgan oscylatora balansowego, ruch przekladni chodu i przekladni wskazan) minimum przez kolejnych 36 godzin. Naciagnieta sprezyna powoduje duze naciski w elementach wspólpracujacych. Do tego energia i spowodowane nia naciski, przy w pelni naciagnietej sprezenie sa znacznie wieksze niz na chwile przed zatrzymaniem sie zegarka, mimo róznych zabiegów konstrukcyjnych minimalizujacych wartosc maksymalna i wspomniana róznice. Tak duzy konieczny zapas energii i powstale naciski mechaniczne, w dalszym etapie, przy ruchu obrotowym przekladni, powoduja duze sily tarcia i zuzycie elementów. Zuzycie to nastepuje mimo zastosowania lozysk mineralnych (kamienie) a zwieksza sie diametralnie przy braku lub utracie wlasnosci smarnych substancji smarujacej.

obydwa sa nieekologiczne

--- Taka uwaga jest poklosiem próby kreowania zegarka mechanicznego jako ekologicznego, bo nie posiadajacego baterii.

--- Tak to prawda – zegarek mechaniczny nie posiada szkodliwej baterii, jednak ze wzgledu na znaczaco wieksza ilosc czesci skladowych, wyzsze wymagania dokladnosciowe oraz zdecydowanie wieksze ich zróznicowanie rodzajowe mozna zalozyc, ze w trakcie produkcji zegarka mechanicznego zanieczyszczenie srodowiska moze byc porównywalne z zanieczyszczeniem powstalym z wielu niezutylizowanych baterii.

elektroniczny jest odporniejszy na zaklócenia zewnetrzne

--- W zegarku elektronicznym na prace czasomierza wplywaja czynniki zaklócajace prace ukladu elektronicznego i prace czesci mechanicznej. Zaklócenia takie moga spowodowac chwilowy (w trakcie oddzialywania zaklócenia) zanik pracy zegarka, lub trwale uszkodzenie. W zegarku mechanicznym czynniki zewnetrzne moga spowodowac tylko zaklócenia w czesci mechanicznej, ale zaklócenia takie moga spowodowac chwilowy (w trakcie trwania zaklócenia) zanik pracy, trwala (choc latwo mozliwa do usuniecia przez zegarmistrza) niedokladnosc dzialania i trwale uszkodzenie.

--- W praktyce okazuje sie, ze oddzialywania takie jak: pola magnetyczne czy elektryczne, regularne drgania czy uderzenia maja zdecydowanie wiekszy wplyw (mniejsza odpornosc) na zegarki mechaniczne niz elektroniczne. Rozwazajac tylko drgania mechaniczne (w tym drgania impulsowe – uderzenia) nalezy zauwazyc nastepujace aspekty takiego wplywu:

--- W zegarku elektronicznym praktycznie jedynym elementem narazonym, i to tylko przy duzych drganiach impulsowych, jest drgajacy krysztal kwarcu. Sposób ciecia krysztalu kwarcu (kamerton) oraz sposób mocowania zapewniaja duza odpornosc na drgania mechaniczne, przy utrzymaniu nie zmienionych parametrów dokladnosciowych mechanizmu. Konstrukcja czesci mechanicznej nie wplywa na dokladnosc dzialania zegarka, co umozliwia dobranie „bardzo grubych” i dzieki temu odpornych elementów skladowych.

--- W zegarku mechanicznym najbardziej narazonym elementem jest oscylator balansowy, jednak zaklócenia moga miec takze wplyw na inne elementy, np. kola przekladni chodu. Zabezpieczeniem przed trwalymi uszkodzeniami spowodowanymi drganiami mechanicznymi impulsowymi jest konstrukcja lozyskowania (lozyskowanie wstrzasoodporne) i dobór optymalnych grubosci osi elementów. Grubosc osi ruchomych elementów pod katem odpornosci na drgania powinna byc wieksza, a ze wzgledu na wielkosc sil tarcia (bezposredni wplyw na dokladnosc dzialania zegarka) jak najmniejsza. „Zloty srodek” jest tylko polowicznym rozwiazaniem dla obydwu wymagan (odpornosc, dokladnosc).

--- Dodatkowo zegarek mechaniczny praktycznie nie jest zabezpieczony, pod katem dokladnosci dzialania, przed wplywem nawet malych zaklócen w trakcie ich trwania.

--- Niezaleznie od powyzszego, zaklócenia mechaniczne dla zegarków mechanicznych, w szczególnych przypadkach, moga spowodowac koniecznosc interwencji serwisanta, choc nie nastapilo trwale uszkodzenie któregokolwiek z elementów.

--- Podobna zaleznosc, jak przy drganiach mechanicznych, mozemy zauwazyc przy rozwazaniu wplywu pól elektro-magnetycznych.

mechaniczny jest zdrowszy

--- Istnieja osoby, które twierdza, ze nie moga nosic zegarka elektronicznego ze wzgledu na swoje zdrowie i samopoczucie. Próba porównywania wielkosci pola magnetycznego generowanego przez uklad elektroniczny zegarka w porównaniu do pól elektromagnetycznych emitowanych przez najrózniejsze przetworniki pradu w urzadzeniach domowego uzytku, nawet dla laika, wydaje sie bezsensowna. To prawda, ze zegarek znajduje sie w bezposrednim kontakcie z uzytkownikiem, ale z drugiej strony znajduje sie zwykle w metalowym zamknieciu (kopercie zegarka) pelniacym takze funkcje ekranu.

--- Jesli jednak sa osoby, które na skutek rzeczywistego odczuwania oddzialywania czy fobii nie akceptuje zegarka elektronicznego, to takie przekonanie nalezy uszanowac i wybrac zegarek mechaniczny.

elektroniczny jest mniej zawodny

 --- Analizujac szczególowo punkty powyzej, obserwujac rozwój i coraz wieksza niezawodnosc elementów elektronicznych z latwoscia stwierdzimy, ze zegarek mechaniczny jest zdecydowanie bardziej awaryjny i mniej niezawodny niz zegarek elektroniczny. Mniejsza niezawodnosc zegarka mechanicznego wynika takze ze zdecydowanie wyzszych wymagan dokladnosciowych dotyczacych pojedynczych czesci i ich wspólpracy w kazdym z zespolów funkcjonalnych, co w efekcie decyduje o niezawodnosci zegarka.

W tym miejscu nalezaloby podac optymalna recepte – wybór pomiedzy zegarkiem mechanicznym a elektronicznym.

Z duza doza pewnosci moge powiedziec, ze nie ma zegarków zlych, sa tylko zle dopasowane do konkretnego uzytkownika. Rozszerzajac taka teze kazdy z nas indywidualnie musi zdecydowac o rodzaju zegarka dla siebie, a powyzsze rozwazania moga tylko w podjeciu takiej decyzji pomóc.

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA